Gmina Góra Kalwaria

NAJBARDZIEJ ZNANE POSTACIE ZWIĄZANE Z GMINĄ GÓRA KALWARIA

Bona Sforza (1494–1557)

Królowa Polski, żona króla Zygmunta Starego. Wspominana najczęściej jako ta, która sprowadziła do naszego kraju z Włoch, swojej ojczyzny, wiele nowych warzyw. Po śmierci męża mieszkała na zamku w Czersku, przez osiem lat. Dzięki niej miasto to przeżywało wówczas rozkwit. Legenda głosi, że Bona pojawia się nocą w zamkowych ruinach – szuka pozostawionych tu przez siebie za życia pereł. W Czersku, na rynku, znajduje się jej pomnik. Królowa spoczywa we włoskim Bari.

bp Stefan Wierzbowski (1619 lub 1620 – 1687)

Założyciel i fundator Nowej Jerozolimy, późniejszej Góry Kalwarii. Będąc biskupem poznańskim, w 1666 r. kupił wieś Góra. Stworzył z niej miasto, które szybko stało się jednym z najważniejszych ośrodków pielgrzymkowych w kraju. Było swego rodzaju rekonstrukcją Jerozolimy z czasów, kiedy żył tam Jezus Chrystus. Stefan Wierzbowski spoczywa w Górze Kalwarii, w podziemiach XVII-wiecznego kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego. Imię biskupa nosi sąsiadujący ze świątynią rynek.

św. o. Stanisław Papczyński (1631–1701)

Założyciel Zgromadzenia Księży Marianów, pierwszego męskiego zakonu utworzonego na ziemiach polskich. Spowiednik króla Jana III Sobieskiego, wybitny kaznodzieja. Od 2018 roku, decyzją lokalnego samorządu, jest patronem gminy Góra Kalwaria. Dwa lata wcześniej został zaś ogłoszony świętym. W naszym mieście posługiwał i tu, w kościele Wieczerzy Pańskiej, znajduje się jego grób, licznie odwiedzany przez pielgrzymów z całej Polski.

Franciszek Bieliński (1683–1766)

Marszałek wielki koronny. Fundator kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP w Górze Kalwarii, zapoczątkował odbudowę zamku w Czersku, zniszczonego podczas potopu szwedzkiego. Zasłużył się także dla Warszawy – ulica Marszałkowska to nazwa na jego cześć. Spoczywa w podziemiach wspomnianego kościoła. Patronuje kalwaryjskiemu zespołowi szkół zawodowych przy ul. Budowlanych.

Abraham Mordechaj Alter (1866–1948)

Przez ponad 40 lat cadyk, czyli przywódca religijny, żydowskiej (a konkretnie chasydzkiej) dynastii Ger (dynastii Alterów), założonej w Górze Kalwarii. Urodził się w tym mieście i był ostatnim miejscowym cadykiem. Pielgrzymowali do niego chasydzi z całej Polski i z zagranicy. Podczas wojny zdołał uciec z Polski, do Palestyny. Jego grób znajduje się w Jerozolimie.

bł. ks. Zygmunt Sajna (1897–1940)

Proboszcz rzymskokatolickiej parafii w Górze Kalwarii w latach 1938–1940. W czasie II wojny światowej głosił patriotyczne kazania i ukrywał żydowskie dzieci. Zamordowany przez niemieckiego okupanta w zbiorowej egzekucji w podwarszawskich Palmirach, gdzie spoczywa. Beatyfikowany jako męczennik za wiarę przez papieża Jana Pawła II. Patron liceum ogólnokształcącego w Górze Kalwarii.

Wolf Messing (1899–1974)

Słynny jasnowidz, telepata i hipnotyzer. Przyszedł na świat w żydowskiej rodzinie w Górze Kalwarii. W tym mieście spędził dzieciństwo – jego domem był budynek przy ul. św. Antoniego 1. Przez prawie połowę życia mieszkał w Związku Radzieckim. Doradzał przywódcy ZSRR Stalinowi. Spoczywa w Moskwie.

Adolf Dymsza (1900–1975)

Aktor filmowy i teatralny, artysta kabaretowy. Uznawany za przedwojennego „króla polskiej komedii” i „polskiego Chaplina”. W Górze Kalwarii spędził ostatnie miesiące życia – mieszkał w Domu Pomocy Społecznej. Pochowany został w Warszawie, na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Henryk Prajs (1916–2018)

Porucznik Wojska Polskiego, uczestnik wojny obronnej w 1939 roku. W Górze Kalwarii się urodził i zmarł, jako ostatni miejscowy przedstawiciel przedwojennej lokalnej społeczności żydowskiej oraz ostatni szwoleżer II Rzeczypospolitej. Przeżył okupację, gdyż uciekł z getta w naszym mieście i był ukrywany przez mieszkańców pobliskich wsi. Strażnik pamięci o przedwojennej Górze Kalwarii, kalwaryjskich Żydach, Polakach pomagających Żydom i o polskim czynie zbrojnym. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W wieku 101 lat spoczął na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

Witold Pyrkosz (1926–2017)

Wybitny, uwielbiany aktor. Serialowy Lucjan Mostowiak („M jak miłość”) czy Pyzdra („Janosik”). Do naszej gminy – do Wólki Dworskiej – sprowadził się w 1989 roku. W latach 1998–2006 był radnym powiatu piaseczyńskiego. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Górze Kalwarii.


UHONOROWANI TYTUŁEM ZASŁUŻONY DLA GÓRY KALWARII

2011 rok: Stefan Lisowski, Zbigniew Czajkowski, Beata Skolimowska-Płaczek, Gabriel Mościcki, Wojciech Prus-Wiśniowski

2012: Barbara Jabłońska, Jan Lempkowski, jednostki ochotniczej straży pożarnej

2013: Piaseczyńskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Cech Rzemiosł Różnych i Handlu w Górze Kalwarii, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – Oddział Rejonowy w Górze Kalwarii, Edward Królak

2014: Zenon Jędryczka, Andrzej Posiewka, Marianna Kurek, Dom Pomocy Społecznej w Górze Kalwarii, Mazovia Bank Spółdzielczy w Górze Kalwarii, Łukasz Maurycy Stanaszek

2015: s. Małgorzata Borkowska, Tadeusz Sas, Liceum Ogólnokształcące im. Księdza Zygmunta Sajny, KS Orzeł Baniocha, Józef Latała, Witold Michna

2016: Zgromadzenie Księży Marianów, Piotr Rytko

2017: Leszek Rezler, Bożena Prus-Wiśniowska, Aleksander Dzejko, Małgorzata Wieniawska, zespół ludowy Wólkowianki

2018: Szymon Adamiec, Irena Chołuj, Bogdan Szewczyk, Zespół Chóralny „Coniew”, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, Stanisław Urbanowicz

2019: Henryk Prajs, Katarzyna Haman, Łukasz Głodek

2020: ks. Zygmunt Sajna

2021: Janusz Utrata, Zbigniew Fudalski, Wiesław Wilczyński, Towarzystwo Miłośników Góry Kalwarii i Czerska

2024: Teresa Pietras

2025: Eugeniusz Węgiełek